به یاد دوست

دانشجویان فرهیخته، زیاد از بنده سوال می شود که تحلیل محتوا چه روشی است؟ تحلیل محتوا یک روش پژوهشی است که نتایجی معتبر و قابل تکرار را از داده‌ها و متون استخراج می‎کند و یک رویه نظام مند که به واسطه آن مشخصات خاص پیام به طور واضح و دقیق بیان می‎گردد. به اجمال عرض می کنم که روش های تحلیل محتوا عبارتند از

- بیان  مطالب به صورت عینی و منتظم

- بیان محتوا با پشتوانه نظری

- توصیف ویژگی‎ها‎ی آشکار پیام

- رمزگذاری ویژگی‎ها‎ی مشخص پیام

- استخراج معانی پنهان و مستتر

- عدم دخالت تعصبات و ذهنیات تحلیل‎گر در تحلیل

- استفاده از فرضیه و سوال برای تبیین رابطه معنایی متغیرها

اما چگونه باید از این روش استفاده نمود؟ به صورت اجمالی می توان گفت: ابتدا باید موضوع مورد مطالعه مشخص و معین شود.

- در گام دوم، باید چهارچوب نظری پژوهش شکل بگیرد؛ متغیرهای مستقل و وابسته تفکیک داده شوند، فرضیه در نظر گرفته شود و سپس با استفاده از روش‎ها‎ی منطقی برای متغیرها اهدافی تعیین گردند.

- در این مرحله معیاری برای اندازه گیری متغیرها در نظر گرفته شود، به عنوان مثال، تهیه فهرستی از واژگان کلیدی به قصد شمارش آن ها می تواند به اندازه گیری نقش متغیرها کمک کند.

- تهیه و تنظیم ابزار جمع آوری اطلاعات با توجه به موضوعی که قرار است پژوهش در آن حوزه صورت گیرد.

- جمع آوری اطلاعات مربوط به طرح پژوهش که این امر با در نظر گرفتن زمان و مکانی که قرار است عملیات در آن انجام گیرد، کامل می‎شود.

- مطالب و متون باید طبقه بندی شوند این کار به منظور سهولت درک برای خوانندگان انجام می شود.

- در پایان کار باید مطالب آنالیز و تجزیه شوند که یا فرضیه اصلی را رد و یا آن را اثبات می‎کند.